Korona szwedzka tylko wirtualnie – rewolucja w systemie finansowym Szwecji?

Szwecja bez papierowych pieniędzy? Szwedzki Riksbank rozważa taką możliwość. Ten skandynawski kraj ze stolicą
w Sztokholmie zajmuje pierwsze na świecie miejsce pod względem wykorzystania płatności bezgotówkowych, ma też najniższy na świecie stosunek gotówki w obiegu do PKB. Popularność gotówki wśród Szwedów jest niska i ciągle spada. Czy to wszystko oznacza, że najrozsądniejszym rozwiązaniem jest całkowite zastąpienie fizycznego pieniądza e-koroną? Jak miałoby to wyglądać w praktyce i jakie niebezpieczeństwa mogą wiązać się w wprowadzeniem takiego stanu rzeczy?

Nie dość, że w Szwecji społeczeństwu wygodniej jest płacić bezgotówkowo, to jeszcze sklepy coraz chętniej odchodzą od przyjmowania gotówki. Wydaje się, że na rynku panuje zgoda i jedne grupy społeczne odpowiadają na potrzeby innych grup, ale obiektywnie rzecz biorąc, taka sytuacja ma też swoje wady.

Możliwe zagrożenia
Jeśli gotówka zniknie, dojdzie do konsolidacji na rynku płatności bezgotówkowych. Niewielka liczba prywatnych podmiotów trzymających w rękach system płatniczy uczyni go niestabilnym. Trudno też powiedzieć, co działoby się w sytuacjach kryzysu zaufania do systemu bankowego, który co jakiś czas zdarza się na całym świecie. W takich sytuacjach zwykle uciekamy do gotówki, czyli aktywów banku centralnego wolnych od ryzyka. Co jeśli gotówki już nie będzie? Pozostają inne aktywa, ale ruch konsumentów byłby trudny do przewidzenia. Do tego dochodzi czynnik psychologiczny – kiedy klienci banków mają możliwość wymiany depozytów na gotówkę, czują większe zaufanie do systemu bankowego. Poza tym „większość” społeczeństwa płacąca bezgotówkowo to nie jest jego „całość”. Całkowite odejście od drukowanego pieniądza zmusiłoby płacącą tradycyjnie część Szwedów do ogromnych zmian, często ponad ich możliwości (ludzie starsi, bez kont bankowych).

Jak miałaby wyglądać wirtualna korona szwedzka?
Pomysłodawca, Riksbank, przedstawił dwa możliwe sposoby funkcjonowania wirtualnej korony szwedzkiej: value-based
i register-based. Pierwsza opcja przypomina znane karty pre-paid. Każdy obywatel posiadałby taką kartę i na niej przechowywał swoje pieniądze. Podczas transakcji środki z karty jednego właściciela trafiałyby na kartę kogoś innego (np. od klienta indywidualnego na kartę sprzedawcy). Druga propozycja przypomina dzisiejsze płatności za pomocą kart płatniczych
i technologii mobilnych banków komercyjnych. Tutaj funkcjonuje już swego rodzaju scentralizowany lub zdecentralizowany rejestr, w którym odnotowywane są dane o transakcjach. Każdy obywatel ma nie tylko kartę do płatności, ale także rachunek w banku centralnym. Do zalet pierwszego rozwiązania należą m.in. brak wymogu połączenia z Internetem podczas przeprowadzania transakcji oraz większa anonimowość. Dużą wadą jest natomiast to, że zgubienie lub zniszczenie karty jest właściwie równoznaczne z utratą całych środków. Mówi się także o zbyt niskim poziomie bezpieczeństwa płatności value-based w przypadku transakcji o większych wartościach. To, co stanowi zaletę value-based, jest jednocześnie wadą register-based. W tej opcji konieczne jest połączenie z Internetem, a obecność rejestru nie pozwala na większą anonimowość.
Z drugiej jednak strony jest to rozwiązanie o wiele bezpieczniejsze, bo zgubienie karty nie oznacza utraty dostępu do pieniędzy. W tym momencie prawdopodobieństwo wdrożenia systemu register-based wydaje się większe. Jest to rozwojowe rozwiązanie, które łatwiej będzie dostosowywać do wciąż zmieniającej się rzeczywistości.