Fortaleza 2014 nowym Bretton Woods 1944?

Państwa członkowskie grupy BRICS podpisały dokument, na podstawie którego w 2016 roku ma zacząć funkcjonować instytucja konkurencyjna wobec Banku Światowego oraz Międzynarodowego Funduszu walutowego. Czy to początek końca powojennego ładu z Bretton Woods stanowiącego podwalinę pod dotychczasowy system finansowy?

MFW oraz Bank Światowy powstały w 1944 roku jako owoc konferencji w Bretton Woods. Postanowienia obowiązywały w niezmienionej formie do 1971 roku, po którym wymiana dolara na złoto została zawieszona, a później zakończona przez USA. System powstały po tym fakcie, czyli płynne kursy walutowe bez parytetu w złocie, obowiązuje do dziś.

Powołanie przez Brazylię, Rosję, Chiny, RPA oraz Indie (państwa członkowskie BRICS) Nowego Banku Rozwoju nastąpiło w brazylijskim Fortalezie. Nowa instytucja ma za zadanie zarządzać kapitałem o wartości 100 mld. dolarów. Do głównych zadań tej instytucji należeć będzie pomoc krajom dotkniętych kryzysem oraz finansowanie projektów o charakterze infrastrukturalnym.

NBR będzie miało swoją siedzibę w Szanghaju; prezesem zostanie przedstawiciel Indii. W przeciągu najbliższych siedmiu lat każdy z krajów członkowskich wyłoży po 10 mld. USD, 40 mld. dolarów amerykańskich ma stanowić gwarancje, a 10 mld. kapitał początkowy.

Członkiem NBR może zostać każdy kraj wyrażający taką chęć z zastrzeżeniem, iż udział państw BRICS nie może spaść poniżej 55 proc. Dla porównania Bank światowy, którego konkurentem ma być NBR, liczy 180 członków którzy wnieśli kapitał o wartości ponad 220 mld. dolarów amerykańskich.

Drugą instytucją, której podwaliny omawiano w Fortalezie jest fundusz mający stanowić konkurencję dla Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Głównym zadaniem funduszu jest pomoc państwom, które borykają się z problemami płatniczymi. Nowy fundusz Contingent Reserve Arrangement ma dysponować siłą pożyczkową rzędu 100 mld. USD (Chiny mają wpłacić 41 mld., RPA 5 mld., pozostałe kraje po 18 mld.).

Powstanie instytucji konkurencyjnych dla MFW oraz BŚ jest konsekwencją polityki krajów tzw. zachodu wobec krajów rozwijających się. Kraje BRICS domagały się reformy tych instytucji oraz większego udziału w ich władzach. Wobec braku reakcji BRICS postanowiło postawić na konkurencję wobec zastanego ładu. Wydarzenie z Fortalezy stanowią niejako podważenie pozycji MFW oraz BŚ, czyli de facto ładu ustalonego po II wojnie światowej, który został opary na przewadze militarnej i gospodarczej USA oraz pozycji dolara jako międzynarodowej waluty rezerwowej.

Można to uznać za naturalną kolej rzeczy. Kraje BRICS w ostatnich latach przeżywają szybki rozwój. Mieszka w nich 40 proc. ludności świata, która wytwarza 1/5 światowego PKB, a prognozy przewidują wyraźne zwiększenie udziału PKB krajów BRICS w światowej gospodarce w przeciągu najbliższych kilku dekad.

Czy to początek końca dominacji państw zachodnich w gospodarce globalnej i początek dwubiegunowości? Czas pokaże. Wszystko zmierza w kierunku wyrównywania dysproporcji widocznych w poprzednich dekadach.